Ακούγοντας τη λέξη κακοποίηση ο νους μας συνήθως σκέφτεται τη βία, κυρίως τη σωματική, πιθανόν και τη λεκτική. Εάν προχωρήσουμε ένα βήμα ακόμη το συλλογισμό μας, θα συμπεριλάβουμε σίγουρα τόσο τη σεξουαλική όσο και τη ψυχολογική κακοποίηση. Η πείρα της καθημερινότητας και η τριβή μας με την επικαιρότητα, λίγο πολύ, μας έχουν εξοικειώσει με τις πιο πάνω μορφές κακοποίησης.
Πιο σπάνια θα αντιληφθούμε ότι και η οικονομική κακοποίηση, δηλαδή ο οικονομικός εξαναγκασμός ή η αποστέρηση από το θύμα οικονομικών πόρων με σκοπό τον έλεγχο του, είναι μια επιπλέον όψη του κοινού νομίσματος. Ακόμη πιο σπάνια δε, θα φτάσουμε στη συνειδητοποίηση ότι βία και κακοποίηση δεν είναι μόνο κάτι που πράττει κανείς αλλά και κάτι που χρειάζεται να γίνει και ο θύτης δεν το κάνει. Εδώ μιλάμε δηλαδή για παραμέληση και συνήθως την παρατηρούμε σε οικογενειακά πλαίσια, ιδίως στην αλληλεπίδραση γονέα-παιδιού, μπορεί ωστόσο να αποτυπωθεί και σε άλλες δυναμικές, όπως στις σχέσεις συντρόφων ή συζύγων.
Οι προαναφερθείσες μορφές βίας είναι αυτές που έχουν ίσως τη μεγαλύτερη βαρύτητα, όμως ο κύκλος της κακοποίησης δε σταματά εκεί. Μπορεί να πάρει μορφές λιγότερο εμφανείς ή αντιληπτές από εμάς, είτε γιατί ανατραφήκαμε σε ένα περιβάλλον ή μια κοινωνία που τις θεωρούσε αναμενόμενες και αποδεκτές είτε γιατί λόγω ανασφάλειας, χαμηλής αυτοπεποίθησης ή άλλων συνθηκών αποφασίσαμε, ίσως όχι συνειδητά, να τις υπομείνουμε. Πιο κάτω θα αναφέρουμε πέντε τέτοιες κακοποιητικές συμπεριφορές που συχνά παραβλέπουμε, ακριβώς γιατί έχουν κανονικοποιηθεί στο νου μας.
Όταν δε σέβεται τα όρια που έχουμε θέσει. Το υποκείμενο της πρότασης εσκεμμένα παραλήφθηκε. Θα μπορούσε να είναι ένας γονέας, ένας συγγενής, ένας φίλος, ο/η σύζυγός ή σύντροφός μας, ο προϊστάμενος μας και η λίστα συνεχίζεται. Τα όρια που θέτουμε μπορούν να αφορούν τόσο τον προσωπικό μας χώρο, το χρόνο και το σώμα μας όσο και τα ψυχικά μας αποθέματα και τους οικονομικούς μας πόρους. Όταν λοιπόν, κάποιο από τα πρόσωπα της ζωής μας παραβλέπει ή καταπατά τα όρια που έχουμε θέσει, ιδιαίτερα όταν αυτό συμβαίνει επανειλημμένα, τότε μιλάμε για παραβιαστικές συμπεριφορές.
Κάνει υποβιβαστικά σχόλια για εσάς. Σχόλια ή χρήση υποκοριστικών ονομάτων που έχουν υποβιβαστικό ή και υβριστικό χαρακτήρα λίγο πολύ γίνονται αντιληπτά από όλους. Συχνά όμως οι θύτες δε θα προδώσουν τόσο εμφανώς την επιθυμία τους να μας υποβιβάσουν Θα σερβίρουν τα σχόλια τους ως χιούμορ ή πείραγμα και συχνά θα φροντίσουν να το κάνουν μπροστά σε κόσμο, έτσι ώστε να έχουν το κοινό τους που θα γελάσει και θα ελαφρύνει το κλίμα μιας κατά τα άλλα προβληματικής συνθήκης.
Αρνείται να δεχθεί ή και να ακούσει τη δική σας εκδοχή των γεγονότων. Αυτή η άρνηση να καθρεφτίσει και να αφουγκραστεί το άλλο πρόσωπο τη δική μας εκδοχή των γεγονότων, τις δικές μας σκέψεις και συναισθήματα, συχνά μας αποξενώνει τόσο από εκείνο όσο και από τον ίδιο μας τον εαυτό. Όταν η άρνηση αυτή όταν συμβαίνει κατ’ εξακολούθηση και συνοδεύεται από διαστρέβλωση της πραγματικότητας, μπορεί να μας οδηγήσει σε διαρκή αμφισβήτηση του εαυτού μας, ανασφάλεια, χαμηλή αυτοπεποίθηση, εξαρτητικές συμπεριφορές και να μας πλημμυρίσει με αρνητικά συναισθήματα.
Εκφράζει παράλογη ή έντονη ζήλεια. Για τέτοιες εκφράσεις ζήλειας συχνά ακούμε σχόλια του τύπου «αυτό δείχνει πως ενδιαφέρεται» ή «ζηλεύει γιατί σε θέλει πολύ». Τέτοια σχόλια κανονικοποιοούν συμπεριφορές, οι οποίες είναι μόνο προβληματικές⸱ συμπεριφορές, οι οποίες μας περιορίζουν, μας βάζουν σε διαδικασία να χρειάζεται να αποδεικνύουμε συνεχώς τον εαυτό μας και που απώτερο σκοπό έχουν να μας ελέγξουν.
Σας απομονώνει από τον κοινωνικό σας περίγυρο. Ο θύτης αργά και σταθερά, συχνά με ύπουλο τρόπο, επιδιώκει και πολλές φορές επιτυγχάνει να μας πείσει ότι όλοι οι άλλοι είναι οι «κακοί», που δε θέλουν το καλό μας. Εκείνος/η είναι ο μόνος/η που πραγματικά μας νοιάζεται. Γκρεμίζοντας τις γέφυρές με τον περίγυρό μας, διασφαλίζει ότι εξαρτόμαστε από εκείνον και ότι θα είναι πολύ δύσκολο πλέον να τον αφήσουμε.
Αποκτώντας επίγνωση για τις διάφορες μορφές με τις οποίες μπορεί να εμφανιστεί στην καθημερινότητά μας η κακοποίηση, είναι το πρώτο βήμα για να σπάσουμε το φαύλο κύκλο της. Το να αναζητήσουμε βοήθεια σε αυτή τη διαδρομή δεν είναι ποτέ ένδειξη αδυναμίας, παρά μόνο δείγμα θάρρους και ψυχικού σθένους. Οι ειδικοί του Myhappyself θα σας ακούσουν ενεργητικά και θα σας βοηθήσουν να δείτε καθαρά τι συμβαίνει στη προσωπική σας ζωή.
Ουρανία Δεληγιάννη,
Ψυχολόγος Myhappyself
Comments